İnsanlarda Kuduz, Kuduzu Hangi Hayvanlar taşır

Kuduz nasıl bulaşır ?

Kuduz genellikle kuduz bir hayvanın ısırmasıyla geçer. Ayrıca daha nadir bir ihtimal olarak kuduz bir hayvanın tükürük gibi hastalıklı materyalin direk olarak gözler burun yada bir yara ile temasa gelmesi ile de bulaşabilir.

Isırma

Omurilik ve beyine ulaşma

Beyinde çoğalan virus tükürük bezlerine geçer ve hastalık belirtileri görülmeye başlar. Kuluçka süresi (hastalık etkeninin vücuda girmesinden belirtilerin görülmesine kadar geçen süre) birkaç günden birkaç yıla kadar değişebilmektedir. Genellikle 1-3 ay.

Belirtiler çıktıktan sonra genellikle hasta canlı 7 gün içinde ölür.

Kuduz virusu merkezi sinir sistemini enfekte eder, ensefalopati ve nihayetinde ölüme yol açar.

İnsanlarda kuduzun ilk belirtisi grip benzeri non spesifik halsizlik, ateş yada baş ağrısı gibidir. Isırık bölgesinde rahatsızlık yada felç gelişebilir. Hastalık ilerlediğinde sinirsel semptomlar görülür ve bu semptomlar uykusuzluk, kaygı, şaşkınlık,zihinsel karışıklık, sıkıntı sayıklama, Anormal davranış, hafif ya da kısmi felç, eksitasyon, halüsinasyon, ısırma isteği, tükürük salgısında artma, güç yutkunma ve sudan korkmak şeklinde ortaya çıkar. Hastalığın akut dönemi 2-10 gün içinde sonuçlanır. Hastalık daima ölümle sonuçlanmakta olup önlenmesi amacıyla immunoglobulin ve aşı uygulamaları yapılır.

Bir hayvanın ısırması dışında başka bir yolla kuduza yakalanabilir miyim ?

Kuduza ısırma dışında maruz kalmalar nadirdir. Tırmalama veya açılmış kısımlar, açık yaralar ve müköz membranların kuduz bir hayvana ait tükürük yada diğer potansiyel hastalık materyali ile (beyin dokusu gibi) bulaşması ısırma dışındaki maruz kalmaları oluşturmaktadır. Nadiren yayınlarda ısırma dışındaki bulaşmaya maruz kalma sonrası korunmada gösterilmektedir.

Kuduz virusunun nefesle alınmasıyla da potansiyel bir ısırma dışı bulaşma yolu oluşturmaktadır. Ancak laboratuar çalışmaları dışında çoğu kişinin bir kuduz virusunu nefesle alma ihtimali çok düşüktür.

Diğer temaslardan bir kuduz hayvanın sevilmesi yada kuduz bir hayvanın kan idrar ve dışkısıyla bir bulaşma söz konusu olmaz ve korumaya gerek yoktur.

Bir maruz kalmadan ne kadar sonra tıbbi yardım almalıyım ?

Maruz kalmadan sonra mümkün olduğunca çabuk bir tıbbi yardım alınmalıdır.

Kuduza maruz kalmış isem ne tip bir tıbbi müdahale alacağım ?

Hastalığa bağlı bozuklukların azaltılması için en etkili metotlardan biri sabun ve su ile yara bölgesinin baştan başa yıkanmasıdır. Kuduza maruz kalmış birine uygulanan spesifik tıbbi uygulamalara maruz halin sonrası korunma demektir. Maruz kalma sonrası korunmada bir doz immun globulin ve 28 günde 5 doz kuduz aşısı yapılmaktadır. İmmun globulin ve bir doz aşı maruz kalmadan mümkün olduğu kadar hemen sonra verilmelidir. Aşının diğer dozları 1. Aşılamadan sonra 3. 7. 14. Ve 28. Günlerde yapılmalıdır. Günümüzde asılar nispeten risksizdir ve koldan yapılmaktadır.

Kuduz aşısı beni hasta yapar mı ?

Kuduz aşısının ve immun globulinin zararlı reaksiyonları yaygın değildir. Bugün kullanımdaki daha yeni aşılar önceki mevcut aşılardan daha az zararlı etkilere yol açarlar. Enjeksiyon yerinde ağrı,kızarıklık,şişme yada kaşınma gibi hafif bölgesel reaksiyonlara neden olmaktadır. Nadiren baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı,kas ağrısı ve baş dönmesi olabildiği bildirilmiştir. Bölgesel ağrı ve düşük düzeyde ateş kuduz immunglobulini enjeksiyonunu takibende görülebilmektedir.

Kuduz bir kişiden diğerine geçer mi ?

İnsandan insana kuduzun geçişi sadece kornea transplantasyonu yapılan 8 alıcı oluştuğu bilinmektedir. Vericilerin her birinde yapılan gözlemde kuduz olgusu kanıtlanmış yada kuduza uyan bir hastalıktan ölmüşlerdir. Bu 8 olay 5 farklı ülkede meydana gelmiştir.

Thailand (2), Hindistan (2), İran (2), ABD (1) , Fransa (1). Kornea transplantasyonu için getirilen sıkı kurallar bu riski azaltmıştır.

Korneal transplantasyon dışında hasta insanlar tarafından ısırılma ya da ısırma dışı maruz kalmalar teorik olarak kuduzun bulaşmasına yol açabilir, ancak bu gibi olaylara rastlanmamıştır. Kuduz bir insana ya da hastalıklı olmayan sıvı ve dokulara (idrar, kan, dışkı) dokunma gibi tesadüfi bir temas bir maruz kalma oluşturmaz ve bu kısımda maruz kalma sonrası korunmaya ihtiyaç duyulmaz. Ayrıca kuduz aşısı olan birine temasta kuduz için bulaşma oluşturmaz ve maruz kalma sonrası korumaya ihtiyaç duyulmaz.


Hangi hayvanlar kuduzu taşır ?

Herhangi bir memeli hayvan kuduzu bulaştırabilmekle birlikte kuduzun en yaygın rezervuarı rakun, kokarca, yarasa, tilki ve çakallardır. Ayrıca evcil memeliler de kuduzu bulaştırabilir.

Sincap, fare, sıçan ve diğer kemirgenlere bağlı kuduz riski nedir ?

Küçük rodentler (sincap,sıçan, fare, hamster ve kobay gibi) ve tavşan gibi hayvanlarda dünyada bazı ülkelerde kuduz tespit edilmiştir. İnsanlar arasında kuduza neden olduğu bilinmemekle birlikte bu hayvanlar tarafından ısırılma genellikle hayvan hasta ya da herhangi bir davranış bozukluğu yoksa ve kuduz bölgede yaygın değilse bir kuduz riski olarak görülmez.